برخی عوام و مخالفان تشیع ، اشکالات و شبهاتی را درباره این سنّت مقدس مطرح کرده اند و گاهی این سخنان باطل و امواج تبلیغاتی بر برخی مردم اثر می گذارد. در این جا به برخی از این شبهات با دلیل روشن پاسخ می گوییم.

اشکال اول: اضرار به خود می گویند

فرضاً پیاده روی مستحب و مأجور باشد؛ در صورتی که ضرر و زیان نداشته باشد و هنگامی که سبب ضرر و زیان شود، نه تنها واجب نیست، بلکه حرام است. مثلاً زیارت امام حسین(ع) امروز سبب ورم پاها و بیماری های درازمدت می شود و اضرار به خود و بیمار کردن خود جایز نیست. پاسخ ضرر بر دو گونه است: 1. ضرری که موجب مرگ و قطع عضو و امثال آن شود؛ 2. ضرری که تا این حدّ نیست، گرچه اندکی سختی و رنج داشته باشد.

پیاده روی زیارت حضرت بر فرض که با ضرر اندکی همراه باشد، منافع فراوان به همراه دارد و عامل نشاط و تحرک و طراوت انسان می شود؛ به ویژه که امروزه به علت عادت به استفاده از وسایل حمل و نقل، انسان بیشتر نیاز به این گونه فعالیت ها دارد. در استفتائی از آیات عظام خوئی و تبریزی همین موضوع پرسیده شده که چنین پاسخ داده اند:

امور مستحبی اگر مستلزم ضرر باشد، آیا جائز است؟ مثلاً پیاده رفتن برای زیارت امام حسین(ع) سبب تورم پاها یا بیماری طولانی مثلاً یک ماهه شود. آیا در این حالت جایز است؟

ـ آیت الله خوئی: مادام که ضرر در حدی نیست که احتمال هلاک جان باشد، اشکال ندارد.

ـ آیت الله شیخ جواد تبریزی: تا وقتی ضرر این کار در حدّ هلاکت یا جنایت بر نفس نباشد، اشکال ندارد. آیت‌الله شیخ جواد تبریزی ، صراط النجاة ، ج 2 ، ص 418

اشکال دوّم: آزردن خود گفته اند

پیاده روی نوعی خودآزاری و به رنج افکندن خود است؛ بنابراین عقلاً قبیح است و از آن جا که حکم عقل و شرع یکی است، پیاده روی مشروع شمرده نمی شود.

پاسخ

حکم عقل در مواردی است که منجر به ایذای نفس باشد و غرض عقلایی در کار نباشد؛ مثلاً وارد آوردن جراحتی در بدن، بدون دلیل. ولی اگر هدف عقلایی مهمی در کار باشد، عقل حکم به قبح کار به طور مطلق ندارد. عقلا نیز رنج ها و مشقات را برای دستیابی به اهداف خود تحمل می کنند. پیاده روی زیارت حسینی گرچه با قدری سختی و رنج همراه است، ولی خیر دنیا و آخرت در آن نهفته است و رنجی اندک در برابر پاداشی بزرگ است.

اشکال سوّم: اختلاط زن و مرد

برخی با تکیه بر مسئله اختلاط زن و مرد گفته اند: چون زیارت امام حسین(ع) و مخصوصاً پیاده روی، توأم با اختلاط زن و مرد است، کاری حرام می باشد و حداقل، ترک پیاده روی، اولی و زیارت سواره، افضل است.

پاسخ

اولا: این گونه اختلاط حرام نیست و کسی از فقها، فتوا به حرمت این گونه اختلاط نداده است. اختلاطی که از ازدحام ناشی می شود، مثل اختلاط در حج، نماز جمعه، نماز عیدین و پیاده روی برای زیارت امام حسین(ع) و ازدحام داخل حرم شریف، خودبه خود حرام نیست؛ بلکه فقها به طور عام فتوا به کراهت داده اند. نوعی از اختلاط هم به معنای معاشرت و ارتباط نزدیک زنان با مردان بیگانه است که معمولاً در مدارس و ادارات دولتی و بیمارستان ها و امثال آن فراوان و مدام اتفاق می افتد و آیت الله خوئی فتوا به حرمت آن داده اند. بنابراین اگر در زیارت پیادگان اختلاطی باشد، از نوع اوّل است که حرام نیست.

ثانیا: بر فرض که اختلاط از نوع دوم، از برخی اشخاص کم اراده و ضعیف النفس پدید آید؛ این سبب ترک سنت دینی نمی شود؛ وگرنه اکثر واجبات عبادت که در آن نوعی آمیختگی دو جنس وجود دارد، مثل حج و نماز جمعه و نماز عیدین و نماز میت و غیر آن باید تعطیل شود. از زراره نقل شده است:

امام باقر(ع) در تشییع جنازه مردی از قریش حضور داشتند و من و عطا هم بودیم. وقتی زنی فریادی زد، عطا گفت: یا ساکت شو یا من برمی گردم. زن سکوت نکرد و عطا بازگشت. من به امام عرض کردم که عطا بازگشت. حضرت فرمود: چرا؟ سخن او را یادآور شدم. حضرت فرمود: «به راه ادامه بده. ما اگر همراه با حق، منکری دیدیم، نباید حق را رها کنیم؛ وگرنه حق مسلمانی را ادا نخواهیم کرد.» وقتی امام بر جنازه نماز خواند، خویشان میت گفتند: شما توان ندارید؛ بازگردید؛ خداوند شما را اجر دهد. اما حضرت از ناتمام گذاشتن مراسم تشییع خودداری کرد و بازنگشت. وسائل‌الشیعه ، ج 3 ، ص 140

اشکال چهارم: هزینه های مالی زیاد پیاده روی و نیاز فقرا

روشن است که برای پشتیبانی از انبوه زائران پیاده، خدمات و امکانات بسیاری مثل: آب و غذا و امکانات رفاهی در مسیر و لوازم پزشکی برای درمان لازم دارند. لذا عاشقان اهل بیت(ع) در مسیر از زائران استقبال می کنند و به نصب چادر و خدمت رسانی به آنان می پردازند. آمارها حاکی است که در سال 1434 قمری ، شش هزار موکب برای پذیرایی از زائران برپا شد. اگر مبلغ هزینه هر موکب را حدود 8 میلیون دینار در طول زیارت اربعین در نظر بگیریم، مبلغی در حدود 48 میلیارد دینار هزینه شده است. این اموال فراوان در حالی هزینه می شود که برخی مردم به نام شب محتاجند و برخی نیاز به دارو و دکتر دارند. حال اگر زائران پیاده حرکت نکنند، خودشان امکان تأمین لوازم خویش را دارند و زیارت به صورت سواره، مانع از اسراف و تبذیر نیز هست.

پاسخ

پرداخت هزینه ها دو نوع است: گاه واجب است و گاهی مستحب. انفاق واجب، مثل پرداخت هزینه افراد تحت تکفل و زکات و خمس و کفّارات و آنچه به دلیل نذر در مورد خاص داده می شود. اما انفاق مستحبی ، مثل صدقه و تبرعّات و اوقاف و آنچه فی سبیل الله هزینه می گردد. در مورد انفاق های واجب که برای تأمین نیاز فقرا و ایتام سادات و غیر آنان واجب است، مؤسسات دولتی و مردمی باید به گردآوری و هزینه کردن زکات و خمس و کفارات مالی در جای آن اقدام کنند و حق ندارند آن را در غیر از موارد تعیین شده، حتی در شعائر حسینی هزینه کنند. امّا نذورات و انفاق های مستحب با انواع گوناگون آن، تابع نیت نذرکنندگان و هزینه کنندگان است. به هر نیتی که نذر کرده اند، باید طبق آن هزینه شود و انفاق های داوطلبانه هم به اختیار خود اشخاص است که صرف چه کاری کنند. اموالی که در مسیر اربعین و زیارت امام حسین(ع) هزینه می شود، مانند نذورات برای شعائر حسینی و انفاقات داوطلبانه و صدقات و تبرّعات و اوقاف خاص این مراسم است و کسی حق ندارد نذورات این راه را صرف کار دیگری کند یا مردم را به هزینه کردن اموال خود در کاری دیگر مجبور نماید.

مطالب به نقل از سایت حوزه نت